Sunday, 15 February 2015

PHẦN 2 - 4 NGUYÊN TẮC CỦA NÔNG NGHIỆP TỰ NHIÊN - 3


Nông nghip và rơm
Vic tán x rơm trên cánh đng không ch quan trng mà nó còn là nn tng cho phương thc trng trt lúa go và các loi ht vào mùa đông ca tôi. Nó có mi liên h vi tt c mi th, phân bón, s ny mm ca cây trng, c di, gi cho lũ chim tránh xa ht ging, giúp qun lý nước. Trong thc tế ln lý thuyết, vic s dng rơm trong nông nghip là 1 điu cc kỳ cn thiết. Đây là điu mà dường như tôi không biết làm sao đ gii thích cho mi người hiu.

Không cn ct rơm trước khi ri
Trung tâm kim đnh Okayama đang th nghim vic phát trin cây lúa theo phương pháp gieo ht trc tiếp trên 80% din tích các cánh đng ca h. Khi tôi đ ngh h không cn ct rơm mà c thế ri ra đng thì h nghĩ rng làm thế không đúng, vì vy h s dng các máy ct và ct nh chúng ta. Vài năm sau tôi quay li thăm các cánh đng này thì tôi thy h đã chia cánh đng thành 3 phn, 1 phn ri rơm không ct, 1 phn ri rơm đã ct nh và phn còn li h không ri rơm. Đây chính là điu mà tôi đã làm lúc trước và tôi nhn thy rng cánh đng ri rơm không ct phát trin tt nht vì thế tôi đã áp dng cách này cho đến nay.

Ông Fujii, 1 giáo viên ti trường ph thông nông nghip Yasuki ti qun Shimane mun th phương pháp gieo ht trc tiếp nên ông đã đến thăm trang tri ca tôi. Tôi đ ngh rng ông hãy ri rơm và không cn ct lên cánh đng. Năm sau ông quay li và cho tôi biết rng cuc th nghim đã tht bi. Sau khi lng nghe chi tiết nhng vic ông làm tôi nhn ra rng ông đã ph rơm lên cánh đng 1 cách cn thn và đu, đp như 1 s người trang trí khu vườn ca h. Nếu bn làm như thế ht ging s không th ny mm. Vi rơm ca cây lúa mì hay lúa mch cũng thế, nếu bn ph rơm quá cht và đu thì ht ging s khó đâm xuyên qua và ln lên. Tt nht là c quăng rơm lung tung khp mi nơi, ging như cách mà t nhiên đã làm.
 
Rơm ca cây lúa go rt tt khi dùng đ ph các loi cây trng cho v mùa đông và ngược li các loi rơm ca các cây này dùng đ ph lên cây lúa go cũng rt tt. Tôi mun mi người hiu rõ v điu này. Có nhiu loi bnh trên cây lúa, chúng s lây nhim nếu như rơm tươi được ri trên cánh đng. Tuy nhiên các loi bnh ca cây lúa go này không nh hưởng đến các cây trng mùa đông, và hơn na nếu ta ri rơm khô ca lúa go vào mùa thu thì nó s phân hy kp lúc các cây ln lên vào mùa xuân. Rơm tươi ca lúa go thì an toàn cho các loi ngũ cc khác, tương t như rơm ca lúa mch đen và rơm ca các loi cây ngũ cc khác thì có th dùng cho lúa go và lúa mch. Nói chung, rơm tươi ca các cây trng v mùa đông như là lúa mì, lúa mch thì không nên dùng cho các cây trng vào mùa đông vì chúng có th gây ra 1 s hư hi, bnh tt.
Tt c rơm và thân cây, nhng th còn li sau khi bn đp lúa nên được tr li cánh đng.
Rơm làm màu m đt đai
Vic ri rơm giúp duy trì cu trúc ca đt đai và làm tăng đ phì nhiêu ca đt vì thế vic chun b phân bón là không cn thiết. Và điu này có liên quan đến nguyên tc không cày xi. Các cánh đng ca tôi có th là duy nht ti Nht Bn không b cày xi trong hơn 20 năm mà cht lượng ca đt vn tăng dn qua mi mùa gieo trng. Tôi ước chng lp đt b mt rt giàu mùn dinh dưỡng, và nó dày khong 10 cm vì đã được tích t trong nhiu năm qua. Đây là kết qu ca vic tr li cánh đng tt c nhng gì đã mc trên đó.

Không cn chun b phân trn
Bn không cn phi chun b phân trn. Tôi không nói là bn không cn phân trn – ch là bn không cn phi làm vic cc nhc đ to ra nó. Nếu rơm được ri trên mt cánh đng vào mùa xuân hay thu và sau đó được ph 1 lp mng phân gà hoc phân vt thì trong vòng 6 tháng sau nó s hoàn toàn được phân hy.

Đ làm phân trn theo cách thông thường, người nông dân phi làm vic như điên gia tri nng đ la, ct rơm, thêm nước và vôi, cht thành đng ri kéo nó ra khp cánh đng. Mi người làm tt c các công vic cc nhc này bi vì h nghĩ rng đây là “cách tt hơn. Tht ra mi người ch vic ri rơm, các thân cây khô hay vn g lên các cánh đng là đ.

Khi đi dc vùng Tokaido phía tây Nht Bn tôi thy rng rơm đã được ct thô hơn k t ln tôi nói vi mi người v vic ri rơm và không cn ct. Tôi thy rng h chu hc hi rt nhanh. Nhưng các chuyên gia hin đi ngày nay vn nói rng ch nên s dng vài trăm pounds rơm trên mi ¼ acre. Ti sao h không chu ri tt c rơm lên cánh đng? Hãy nhìn ra ngoài ca s xe la, bn có th thy nhng người nông dân ch ri 1 na s rơm h có và đ cho s còn li mc nát dưới mưa.
Nếu tt c nông dân Nht Bn cùng đng lòng ri toàn b rơm tr v cánh đng thì kết qu s là 1 s lượng ln phân t nhiên được tr v li vi đt đai.

S ny mm
Hàng trăm năm qua nhng người nông dân đã chăm chút cn thn cho các lung cây ca h vi mong mun cây trng s phát trin nhanh và khe mnh. Các lung cây được dn dp sch s như thế nó là đn th ca gia đình vy đó. Đt được cày xi lên, cát và tro t các thân cây b đt được ri khp nơi và h thm chí còn cu nguyn đ mong cây s phát trin tt.
Điu y không hp lý, nhng người nông dân ti các ngôi làng khác nghĩ rng tôi b mt trí khi h thy tôi gieo ht trong khi v mùa đông vn còn đang chín trên đng cùng vi c di và rơm phân hy khp mi nơi.

Đương nhiên là ht ging s phát trin tt khi được gieo trc tiếp xung cánh đng màu m, nhưng nếu tri đ mưa thì cánh đng s biến thành sình ly và bn không th bước đi trên đó được nên vic gieo ht b tm dng. Phương thc gieo trng không cày xi gii quyết được vn đ này, nhưng mt khác thì ta phi gii quyết 1 vn đ khác đó là các loài thú nh như chut chũi, dế, chut đng và c sên rt hay ăn ht ging. Vì thế các viên đt sét bc ht ging li giúp ta gii quyết vn đ này.

Vi vic gieo trng các loi ngũ cc mùa đông thì cách thc thông thường đó là gieo ht xung và ph đt lên. Nếu ht ging quá sâu thì nó s b hư thi. Tôi đã tng cho ht ging xung các l nh hay là xung các lung mà không ph đt lên, tuy nhiên tôi gp tht bi vi c 2 cách thc này.
Gn đây tôi cm thy lười biếng khi phi làm vic đó nên thay vi làm thành các lung đt hay các l tôi ch đơn gin bc các ht ging trong đt sét và quăng nó trc tiếp lên cánh đng. S ny mm ca các ht này rt tt vì trên mt đt có nhiu oxy. Tôi nhn thy rng khi các viên ht ging này được ph bi rơm thì chúng ny mm tt và s không b hư thi cho dù phi chu các cơn mưa ln trong hàng năm tri.

Rơm giúp gii quyết vn đ c di và các loi chim
Lý tưởng nht khi ¼ acre cung cp cho ta 900 pounds rơm ca cây lúa mch. Nếu tt c rơm được ri v li cánh đng thì mt đt s hoàn toàn được che ph. Ngay c nhng loài c di cng đu như c mn tru, chúng là vn đ khó gii quyết nht vi phương thc gieo trng trc tiếp không cày xi, cũng có th được kim soát hiu qu.

Các con chim s đã khiến tôi đau đu rt nhiu. Vic gieo ht trc tiếp không th thành công được nếu như ta không có 1 cách thc đáng tin cy đ đi phó vi các con chim s, ti rt nhiu nơi vic gieo ht trc tiếp b chm li ch vì nguyên nhân này. Chc hn nhiu người đã gp vn đ vi chim s nên các bn hiu ý tôi mun nói đây là gì.

Tôi vn còn nh cái hi mà khi các con chim bay theo ngay sau lưng tôi và chúng ăn tt c ht ging mà tôi va mi gieo xong, chúng ăn hết l đến ni tôi còn chưa kp đi sang cánh đng kế tiếp na. Tôi đã th dùng bù nhìn rơm, lưới, ct dây vào các cái lon đ làm tiếng n nhưng dường như không my hiu qu. Và thm chí ngay c khi 1 trong các cách trên có hiu qu thì nó cũng không th dùng li được trong năm sau.
 

Theo kinh nghim cá nhân tôi thy rng vic gieo ht khi v mùa trước vn còn trên cánh đng là 1 điu tuyt vi, các ht ging được giu bi c ba lá và các loi c di, và vic ph rơm ca cây lúa go, lúa mì, lúa mch lên cánh đng ngay sau khi thu hoch giúp ta gii quyết vn đ chim s 1 cách cc kỳ hiu qu.
Tôi đã mc phi không biết bao nhiêu là sai lm khi th nghim trong nhiu năm và đã phm đ mi loi li khác nhau. Có l tôi là người biết các cách đ tht bi trong vic trng trt nhiu hơn bt c ai ti Nht Bn. Tôi còn nh khi ln đu tiên thành công trong vic trng lúa go và các loi ngũ cc mùa đông vi phương thc không cày xi, tôi cm thy vui sướng như thế Columbus ln đu tiên tìm ra châu M.
Trng lúa trên cánh đng khô
Vào đu tháng 8, các cây lúa các cánh đng hàng xóm đã cao đến ngang hông trong khi đó ti cánh đng ca tôi thì chúng ch cao khong 1 na như thế. Mi người đến đây vào cui tháng 7 luôn hi tôi 1 cách đy nghi ng: “Thưa ông Fukuoka, nhng cây lúa này s phát trin tt ch?”, “Chc ri” tôi đáp. “Không có gì phi lo lng c”.
Tôi không c trng các loi cây lúa cao loi phát trin nhanh cùng vi lá to. Ngược li tôi gi cho nó tinh gn hết mc có th. Gi cho đu cây lúa nh, không chăm sóc quá mc, và đ cho nó phát trin đúng vi hình dng t nhiên ca cây lúa.
Thông thường, cây lúa cao t 3-4 feet s có lá xum xuê và khiến mi người nghĩ rng cây này s cho rt nhiu ht, tuy nhiên tht ra ch có cành lá ca nó là phát trin mnh thôi. Chúng phát trin mnh m nhưng tht ra năng sut li thp, bi vì các cht dinh dưỡng đã được tp trung cho vic nuôi dưỡng cành lá nên không còn li my cho các ht ngũ cc. Ví d thế này, các cây trng cao, kích thước ln thì vi mi 2000 pounds rơm thì thu được khong 1000 – 1200 pounds thóc. Nhưng vi các cây lúa loi nh, như là nhng loi trên cánh đng ca tôi thì vi mi 2000 pounds rơm ta có được đến 2000 pounds thóc. Và trong 1 s v mùa bi thu năng sut t các cây ca tôi có th lên đến 2400 pounds thóc; t đó có th nói là thóc đt trng lượng hơn đến 20% so vi rơm.
 

 Thông thường mi người thường gi cho nước ngp khong vài inches trên cánh đng trong thi gian cây phát trin. Nhng người nông dân trng lúa nước ti nhiu nơi trên thế gii tin rng đó là cách duy nht và không có cách nào khác. Các ging lúa nước phát trin rt mnh trên các cánh đng ngp nước, nhưng tht ra điu này không hn là tt cho cây khi ta gieo trng theo cách này. Các cây lúa phát trin tt nht khi lượng nước trong đt nm trong khong 60-80% kh năng gi nước ca đt. Khi cánh đng không ngp nước thì các cây lúa s phát trin b r mnh hơn và điu này giúp tăng kh năng đ kháng vi các loi bnh cũng như sâu b.

Nguyên nhân chính cho vic trng lúa trên các cánh đng ngp nước đó là nhm mc đích kim soát c di bng cách to ra 1 môi trường mà ch 1 s loi c di gii hn có th sng sót. Và nhng loi c di có th sng sót đó phi được nh bng tay hay bng công c nh c di. Phương thc truyn thng này làm tn kém thi gian và lưng b đau nhc như mun gãy, không nhng thế người nông dân còn phi làm đi làm li nhiu ln trong mùa gieo trng.

 
Vào tháng 6, sut đt gió mùa, tôi gi nước trong cánh đng trong vòng 1 tun. 1 s loi c di mc trên cn có th sng sót mc dù thiếu oxy và c ba lá cũng s b vàng và úa đi. Đim mu cht đây đó là ta không giết cây c ba lá, nhưng ch làm cho nó b yếu đi đ các ht ging lúa go có th phát trin. Khi nước được tháo ra thì có ba lá s phát trin li và lan rng che ph c cánh đng bên dưới cây lúa. Sau đó tôi gn như không thc hin các vic qun lý nước. C na mùa đu tôi thm chí không tưới tiêu gì. Ngay c khi vào nhng năm có ít mưa thì mt đt vn m bên dưới lp rơm và phân xanh. Vào tháng 8, tôi cho nước chy vào đng rung 1 thi gian nht đnh nhưng không gi nước li.

Nếu bn đem cây lúa t cánh đng ca tôi cho nhng người nông dân xem thì h s biết rng đây chính là cây lúa có hình dáng ti ưu nht. H s biết rng cây lúa này được trng t nhiên ch không phi được cy, và cây lúa phát trin không phi trong nước và không b nh hưởng bi bt c loi phân bón hóa hc nào. Bt c người nông dân nào cũng có th đánh giá nhng điu này da trên vic nhìn vào hình dáng chung ca cây lúa, hình dng ca r cây, khong cách gia các đt trên thân chính. Nếu bn biết v hình dáng lý tưởng ca cây trng thì điu bn cn làm ch là tìm cách đ cây trng có th phát trin thành hình dng đó dưới các điu kin t nhiên riêng trên các cánh đng ca bn.

Tôi không đng ý vi ý tưởng ca giáo sư Matsushima khi ông nói rng cây lúa phát trin tt nht khi cái lá th 4 tính t trên xung là dài nht. Thnh thong lá th 2 hoc 3 dài nht thì bn li có năng sut cao nht. Nếu s phát trin b kìm li lúc cây còn bé thì lá th 1 hoc th 2 s là lá dài nht mà chúng ta vn có được 1 v mùa bi thu.

Hc thuyết ca giáo sư Matsushima rút ra t các cuc th nghim ca ông trên các ging lúa mng manh, sc sng kém được bón phân trong vườn ươm và sau đó được cy. Cây lúa ca tôi thì ngược li, được trng theo chu kỳ vòng đi t nhiên ca cây lúa như th nó phát trin ngoài thiên nhiên. Tôi kiên nhn ch đi cây lúa phát trin và ln lên đúng vi tc đ t nhiên ca nó.

Trong nhng năm gn đây, tôi đã th trng 1 s loi lúa nếp ca min nam. Mi ht ging được gieo trng vào mùa thu, cho ra khong 12 cung vi 250 ht mi đu. Vi ging lúa này, tôi tin rng 1 ngày không xa tôi có th đt được năng sut ln nht theo lý thuyết da theo năng lượng ánh sáng mt tri chiếu xung cánh đng. Ti 1 s khu vc trên các cánh đng ca tôi, ging này đã cho năng sut là 27.5 gi lúa (~748 kg) mi ¼ acre.

Nhng người k thut viên nhìn tôi vi ánh mt đy nghi hoc, h nói rng phương pháp trng lúa ca tôi ch có tác dng ngn hn, h còn nói: “Nếu ông c trng tiếp như thế này thì s có 1 s vn đ xy ra”. Tuy nhiên tôi đã trng lúa theo phương thc này hơn 20 năm ri và năng sut vn tiếp tc tăng cũng như đt đai mi năm li càng màu m, phì nhiêu hơn.
Các cây ăn qu
Tôi cũng trng 1 s loi quýt trên ngn đi cnh nhà. Sau chiến tranh, lúc tôi va bt đu trng trt, tôi ch có 1.75 acres vườn cây ăn qu và khong ½ acre trng lúa, nhưng bây gi vườn cây ăn qu ca tôi đã rng đến 12.5 acres. Khu vc này trước đây b b hoang và tôi đã t mình dn dp, làm sch nó.
Nhng cây thông trên các sườn núi đó đã b đn vài năm trước, và tt c nhng gì tôi làm đó là đào các cái l trong đường vin và trng các cây quýt con vào. Các mm cây xut hin t thân cây và 1 thi gian sau, các loi c Nht Bn, c tranh và cây dương x bt đu phát trin. Các cây quýt con như b che ph bi cành lá ca các cây này.

Tôi ct đi hu hết các mm ca cây thông, nhưng đ li 1 ít đ chúng giúp chn gió khi ln lên. Sau đó tôi ct đi các cây rm rp và dày đc trên mt đt đ trng c ba lá.
Sau 6 hoc 7 năm thì các cây quýt cui cùng cũng đã ra trái. Tôi đào phn đt đng sau nhng cái cây đ to hình bc thang, và khu vườn ca tôi bây gi khác hn so vi các vườn khác.

Và dĩ nhiên là tôi tuân th các nguyên tc không cày xi, không s dng phân bón hóa hc và không s dng thuc dit côn trùng hay thuc dit c. Có 1 điu thú v đó là, lúc ban đu khi các cây con mc bên dưới các cây rng va mc li thì không thy du hiu phá hoi ca côn trùng như các hình đu mũi tên thông thường. Nhưng 1 khi đám cây rm rp đó được ct đi, mt đt tr nên thông thoáng và trông ging khu vườn hơn thì các loài côn trùng bt đu xut hin.

Các cây ăn qu phát trin theo hình dng t nhiên ca nó ngay t ban đu là điu tuyt nht. Cây s cho trái hàng năm và không cn phi ct xén gì c. Cây quýt phát trin cũng ging như cây bách hương hay cây thông, đó là có 1 thân ln gia mc thng đng và các cành cây ta ra luân phiên nhau. Dĩ nhiên là các ging quýt khác nhau không phát trin ging nhau v kích thước hay hình dáng. Các ging Hassaku và Shaddock mc rt cao, ging quýt mùa đông Unshu thì lùn và mp, các loi Satsuma thì nh lúc trưởng thành nhưng mi loi có 1 thân cây đc lp.

Không giết các loài săn 
mi t nhiên
Tôi nghĩ rng tt c mi người đu biết rng 2 loài sâu bnh ph biến ca cây ăn qu - rp đ và rp có sng – có nhng k thù t nhiên, vì thế ta không cn phi s dng thuc dit côn trùng đ kim soát chúng. Có thi kỳ thuc dit công trùng Fusol được s dng rng rãi ti Nht Bn. Các loài côn trùng săn mi t nhiên đã gn như b tn dit, nhưng kết qu cho thy là chúng vn có th sng sót ti nhiu qun khác nhau. Và t kinh nghim nay tôi nghĩ rng đa s nhng người nông dân đã nhn ra rng vic tiêu dit các loi côn trùng săn mi không phi là ý hay bi vì v lâu dài vic đó s gây ra nhng vn đ nghiêm trng hơn.

Vi s xut hin ca ve và rp vy, nếu chúng ta dùng du máy, 1 hp cht hóa hc tương đi vô hi vi các loài côn trùng săn mi, pha loãng ra 200 đến 400 ln và xt nh vào gia mùa hè thì sau đó các cng đng côn trùng s ri đi đ t cân bng theo t nhiên, vn đ s t được gii quyết. Cách này s không có hiu qu nếu như thuc dit côn trùng pht pho hu cơ đã được dùng vào tháng 6 hay 7, bi vì các loài côn trùng săn mi cũng s b giết bi cht hóa hc này.

Tôi không bênh vc vic s dng các loi thuc xt “hu cơ vô hi như là mui-ti hay là nhũ tương du máy, tôi cũng không chn gii pháp đem các loài săn mi nước ngoài vào vườn cây ăn qu đ kim soát vn đ sâu b, côn trùng. Cây ci yếu đi và b sâu b phá hoi là đ ngăn chn vic chúng phát trin chch khi hình dng t nhiên ca nó. Nếu cây ci được phát trin t do trong 1 môi trường th nghim mt t nhiên thì các cành cây s phát trin đâm xuyên qua nhau và s b côn trùng phá hoi. Tôi đã k cho các bn nghe v vic tôi đã “quét sch” vườn quýt rng nhiu acres cũng theo cách này.

Tuy nhiên nếu như nhng cái cây đó dn dn được thay đi thì chúng s quay tr li hình dng t nhiên ca chúng, ít nht là được gn như thế. Cây s phát trin mnh hơn và vic s dng các bin pháp kim soát côn trùng là không cn thiết. Nếu cái cây được trng 1 cách cn thn và phát trin theo đúng hình dng t nhiên ca nó ngay t lúc ban đu thì ta không cn phi ct ta hay xt bt kỳ loi thuc nào. Phn ln nhng cây con đã b ct ta hoc là r ca chúng đã b hư hi ti vườn ươm ging trước khi nó được đem đi cy vào vườn cây ăn qu, điu này khiến ta phi ct ta chúng liên tc.

Đ ci thin cht lượng đt trng trong vườn, tôi đã th trng nhiu loi cây khác nhau. Trong đó có cây keo Morishima. Ging cây này phát trin trong 1 năm và cho ra đt non mi mùa. Và thế là loài rp ăn đt non bt đu sinh sôi ny n vi s lượng ln. Các loài b rùa ăn rp này bt đu xut hin và cũng gia tăng s lượng. Sau khi b rùa đã ăn hết tt c rp thì chúng bt đu bò xung các cây quýt và tìm bt các loài côn trùng khác như là ve, rp đu mũi tên, rp bông.
Trng cây ăn trái mà không ct ta, bón phân hay s dng các cht hóa hc ch có th thc hin được trong môi trường t nhiên.

Đt trong vườn cây ăn qu
Có l tt c mi người đu hiu rng vic ci thin cht lượng đt là mi lo chính ca nhng người trng cây ăn qu. Nếu bn s dng phân hóa hc thì cây s phát trin ln hơn, nhanh hơn nhưng sau mi năm đt s b cn kit dn. Các loi phân hóa hc làm đt mt dn sc sng. Thm chí khi bn ch trng mi 1 ln thì đt cũng đã b nh hưởng đáng k ri.

Trong nông nghip, cách thc khôn ngoan nht chính là ci thin cht lượng đt toàn din. Cách đây 20 năm, b mt ca dãy núi này ch toàn là đt sét đ, chúng cng đến ni bn không th cm cái xng vào đó. Đa s đt đai quanh đây đu như thế. Mi người trng khoai tây cho đến khi đt đai b cn kit và sau đó h b hoang các cánh đng. Vì thế ngoi tr vic trng quýt và các loi rau trái đây thì tôi cũng giúp mi người ci thin cht lượng đt.
Chúng ta hãy nói 1 chút v quá trình tôi khôi phc li nhng sườn núi cn ci này. Sau chiến tranh, k thut cày xi sâu được khuyến khích áp dng vào các vườn cây ăn qu cũng như vic đào các l đ b các cht hu cơ vào đt. Khi tôi va tr v t trung tâm nghiên cu kim đnh, tôi đã th làm như vy vi khu vườn ca mình. Nhưng sau vài năm tôi rút ra kết lun rng phương pháp này không ch khiến người ta kit sc mà thm chí nó còn vô ích, chng giúp đt màu m lên được chút nào.

Đu tiên, tôi đã chôn rơm và cây dương x tôi hái được trên núi xung đt. Vic vác trên lưng 90 pounds cây dương x t núi v đến vườn qu tht là 1 công vic cc nhc, nhưng sau 2,3 năm s mùn tôi có được thm chí không đ đ nm trong lòng bàn tay. Cái hào mà tôi đã đào đ chôn các th hu cơ xung b sp và thành 1 cái h.
 
 ...Còn tiếp

No comments:

Post a Comment