Sunday, 15 February 2015

PHẦN 3 - LỜI KÊU GỌI CỦA MỘT NGƯỜI NÔNG DÂN - 3

Thc phm ca con người là gì?
Mt ngày cách đây không lâu, phóng viên t đài truyn hình NHK ghé qua và đ ngh tôi chia s mt vài điu v hương v ca thc phm thiên nhiên. Chúng tôi đã nói chuyn, và sau đó tôi yêu cu anh ta so sánh trng ca nhng chú gà được nuôi trong lng phía dưới kia vi trng ca nhng chú gà đang chy b trong vườn. Anh ta thy rng, vi nhng chú gà b nht trong các tri gà tiêu chun, lòng đ trng thường nh, loãng và có màu vàng nht. Còn vi nhng chú gà nuôi hoang trên núi, lòng đ rt đc, có đ đàn hi và màu cam nht. Khi người đàn ông ln tui ch tim sushi trong th trn được nếm th mt trong nhng qu trng gà thiên nhiên này, ông y đã tht lên rng đây đúng là mt “qu trng thc s”, ging y như hương v ca ngày xưa, ông y vui sướng như th nó là vt báu vy.

Trên khu vườn quýt, rt nhiu các loi rau đang ln lên đan xen gia đám c di và c ba lá. C ci đ, cây ngưu bàng, dưa chut và bí xanh, đu phng, cà rt, hoa cúc ăn được, khoai tây, hành tây, lá mù tc, bp ci, các ging đu và nhiu loi tho dược và rau c khác đang ln lên cùng nhau.  Nhng loi rau được trng theo phương thc bán hoang dã như vy có thc s ngon lành hơn nhng cây ln lên trong vườn nhà hoc được chăm bón phân hóa hc trên đng rung hay không. Khi chúng tôi tiến hành so sánh, hương v ca chúng hoàn toàn khác bit, và chúng tôi qu quyết rng nhng cây “rau di” ngon và đm đà hơn nhiu.

Tôi nói vi phóng viên rng khi rau được trng trên đng rung thì phân bón hóa hc, nitơ, pht pho và hóa cht được s dng khá thường xuyên. Còn khi trng rau trên nhng mnh đt thiên nhiên được làm giàu t nhiên bng các vt cht hu cơ, rau c được tiếp thu mt chế đ dinh dưỡng tương đi cân bng. Mt s lượng phong phú các loi c di cho thy s đa dng các loi khoáng cht và vi lượng dinh dưỡng thiết yếu luôn có sn trong đt đ cung cp cho rau c. Nhng loi cây ln lên trong môi trường đt cân bng như thế s có hương v tinh tế hơn rt nhiu.


Nhng loi c ăn được và rau di, cây ci ln lên trên núi và trên đng c đu có giá tr dinh dưỡng rt cao và có công dng cha lành ging như thuc. Thc phm và thuc men không h tách ri : chúng như là mt trước và mt sau ca mt cơ th. Nhng loi rau được chăm bón hóa cht có th được dùng làm thc phm nhưng không th dùng làm thuc được.

Khi bn kết hp ăn by loi c ca mùa xuân (ci xoong, t thái, c ci di, c bông di, cây anh tho, c ci đ di, cây tm ma), tinh thn s thanh thoát nh nhàng. Còn ngn dương x non, cây vi (dương x) và t thái s giúp bn tr nên đim tĩnh. Nếu bn cn làm du li cm giác bn chn không yên, t thái là la chn tt nht. Theo dân gian, t thái, ngn cành liu hoc côn trùng sng trên cây s giúp tr chng khóc ăn v do cáu gin ca tr con, tr con ngày xưa vn thường được ăn nhng th này. Daikon (c ci Nht) có ngun gc xa xưa là loi cây nazuna (t thái), và t nazuna này có liên quan đến t nagomu, có nghĩa là được làm mm đi. Daikon chính là “loài c làm du đi tâm tính”.

Trong các loi thc phm hoang dã thì côn trùng thường không được chú ý đến. Trong sut thi chiến tranh, khi tôi còn làm vic trung tâm nghiên cu, tôi đã được phân công tìm hiu đ xác đnh nhng loi côn trùng nào Đông Nam Á có th dùng làm thc ăn. Khi tôi nghiên cu vn đ này, tôi đã thc s kinh ngc khi phát hin ra rng hu như tt c các loi côn trùng đu có th ăn được.
Ví d, không ai nghĩ rng rn hay b chét có công dng nào đó, nhưng khi đem rn nghin nh và ăn cùng lương thc mùa đông, nó tr thành mt phương thuc cha chng đng kinh, b chét cũng là mt v thuc cha tê cóng. Tt c u trùng đu có th ăn được, nhưng phi là lúc chúng còn sng. Lt li nhng văn bn xưa cũ, tôi tìm thy rt nhiu câu chuyn k v nhng “cao lương m vđược chế biến t nhng con giòi ly t nhà ngang, hương v ca con tm không còn xa l vi con người, chúng được đánh giá là tinh tế vượt lên trên mi s so sánh. Ngay c con bướm đêm, sau khi bn lc cho rng bt trên cánh, chúng tr thành mt món ăn ngon tuyt.

Vy nên dù nhìn t quan đim hương v hay sc khe, trên thc tế có rt nhiu th người ta cho là kinh khng thc ra li ngon tuyt, và còn tt cho cơ th con người na.

Nhng loi rau v mt sinh hc có quan h gn gũi nht vi h cây t tiên ca chúng thường có mùi v thơm ngon nht và giá tr dinh dưỡng cao nht. Ví d, trong h nhà hu tây (bao gm nira, ti, ti tây Trung Quc, hành lá, hành ngc trai và hành c), nira và ti tây Trung Quc có giá tr dinh dưỡng cao nht, có công dng như mt loi tho dược, đng thi cũng là mt loi thuc b cho tt c mi người. Tuy nhiên đi vi s đông thì nhng chng loi rau bn đa, như hành lá và hành c vn được cho là ngon nht. Vì mt vài lý do mà con người hin đi thích mùi v ca nhng loi rau đã được tách ra khi môi trường hoang dã.

Khuynh hướng v mùi v ca các thc phm t đng vt cũng tương t như vy. Tht chim hoang tt cho cơ th con người hơn các loi gia cm như gà vt, nhưng khi nhng loi chim này được nuôi trong môi trường cách xa ngôi nhà thiên nhiên ca chúng, li được cho là ngon hơn và được bán vi giá cao. Sa dê có giá tr dinh dưỡng cao hơn sa bò, nhưng con người li có nhu cu sa bò cao hơn.

Nhng thc phm b cách ly xa khi trng thái hoang dã và nhng loài được nuôi bng hóa cht hoc trong môi trường hoàn toàn nhân to s làm mt cân bng quá trình sinh hóa ca cơ th. Khi cơ th con người càng tr nên mt cân bng, h càng tr nên dính mc vi nhng thc phm không phi t nhiên. Tình trng này cc kỳ nguy hi đến sc khe con người.

S là sai lm khi nói rng chuyn mi người ăn gì ch đơn gin là vn đ ca s thích, bi mt chế đ ăn không t nhiên hoc ngoi lai cũng gây ra rt nhiu khó khăn cho người nông dân và ngư dân. Theo tôi, khi mt khát khao ca ai đó càng ln, thì càng nhiu người phi làm vic đ đáp ng điu đó. Mt vài loi cá, ví d như loài cá ng và cá cam thông thường ch có th được đánh bt nhng vùng bin xa, nhưng cá mòi, cá tráp, cá bơn và nhng loi cá nh khác phân b rt di dào vùng bin trong đt lin. Nói theo phương din dinh dưỡng, nhng sinh vt nước ngt sng trong sông sui, như cá chép, c ao, tôm sui, cua đm ly tt cho cơ th hơn nhng loài cá nước mn. Sau đó là nhng loài cá bin sng vùng nước nông, và cui cùng là cá vùng bin sâu và sng xa b. Nhng thc phm ti các vùng lân cn là tt nht cho con người, nhng th chúng ta phi vt v đ có được hóa ra li không thc s mang li nhiu li ích như ta tưởng.

Vy nên nếu như mi người chp nhn nhng th ngay trong tm tay mình, tt c s tr nên n tha. Khi nhng nông dân sng trong làng ch s dng nhng thc phm h t nuôi trng hoc trao đi vi nhau, s không xy ra bt c sai lm nào. Và cui cùng, như nhóm nhng người tr sng đang nhng căn lu nh trong rng cây, h s thy tht đơn gin khi ăn go lc và đi mch chưa xay xát, ht kê, và kiu mch , cùng vi các loi cây và rau bán hoang dã theo mùa. Thế nào là thc phm tt nht, khi chúng có hương v và chúng tt cho cơ th con người.

Nếu t ¼ mu rung thu hoch được 22 gi go và 22 gi lương thc mùa đông, sn lượng đó s đ sc nuôi sng năm đến mười người trong khi mi người ch cn b ra công sc trung bình khong ít hơn mt tiếng mt ngày. Còn nếu cánh đng đó b biến thành đng c, hoc lương thc tr thành thc ăn cho gia súc thì s còn li ch đ đ nuôi sng mt người thôi. Tht tr thành thc phm xa x bi vì quá trình sn xut ra chúng đòi hi nhng nơi có th cung cp thc phm trc tiếp cho s tiêu th ca con người. (Dù hu như tht Bc M được sn xut bng cách cho gia súc ăn lúa mch, ngô và đu nành, cũng có nhng vùng đt rng được tn dng tt nht khi được luân chuyn đnh kỳ thành các bãi chăn nuôi hay đng c. Nht, hu như không có nhng mnh đt như thế. Gn như tt c tht đu phi nhp khu). Điu này đã được gii thích rt rõ ràng. Mi người nên cân nhc mt cách nghiêm túc v nhng khó khăn sinh ra t vic tiêu th quá đ nhng thc phm được sn xut vi chi phí ln như thế.

Tht và nhng thc phm nhp khu khác là xa x bi chúng đòi hi nhiu năng lượng và tài nguyên hơn nhng lương thc và rau c truyn thng được nuôi trng ti đa phương. Theo đó nhng ai t hn chế bn thân trong chế đ ăn dân dã đơn gin cn làm vic ít hơn và s dng ít đt hơn nhưng ai thích ăn ung xa x.

Nếu mi người tiếp tc ăn tht và nhng thc phm nhp khu, chc chn rng Nht Bn s rơi vào mt cuc khng hong thc phm trong vòng 10 năm na. Và trong vòng 30 năm na, s xy ra khan hiếm trm trng. Mt ý tưởng hoang đường đến t đâu đó nói rng s thay đi t vic ăn cơm sang ăn bánh mỳ th hin s tân tiến trong cuc sng hàng ngày ca người Nht. Thc ra không phi vy. Go lc và rau tưởng như là nhng đ ăn rt gin đơn và thô sơ, nhưng li là chế đ ăn giàu dinh dưỡng nht, giúp con người sng gin d và thng thn.
Nếu như xy ra khng hong thc phm, nguyên nhân không phi do thiên nhiên không đ sc sn xut, mà do s quá đ trong nhu cu ca con người.

Mt cái chết nhân t cho đi mch

Cách đây 40 năm, như mt kết qu tt yếu ca nhng cuc tranh chp chính tr gia M và Nht, nhp khu lúa mì t M tr nên khó khăn. Mt phong trào rng ln trên toàn quc ng h vic trng lúa mì ngay ti nước Nht. Các ging lúa mì M đang được gieo trng có mùa sinh trưởng rt dài, chúng chín vào gia mùa mưa Nht Bn. Thm chí sau khi nông dân đã tri qua bao vt v đ chăm sóc đng rung, chúng vn thường hay b hư hi trong sut kỳ thu hoch. Nhng ging cây này đã được kim chng là không n đnh và d chu nh hưởng ca sâu bnh nên người nông dân hu hết đu không mun trng lúa mì.

Các ging lúa mch đen và đi mch truyn thng Nht Bn có th được thu hoch vào tháng 5 ngay trước mùa mưa, như vy s đm bo an toàn cho v mùa. Dù vy, nông dân vn b áp lc rt nhiu khi canh tác lúa mch. Mi người thường cười đùa và nói rng không có điu gì ti t hơn vic trng lúa mch c, nhưng h vn kiên trì tuân th theo các chính sách ca chính ph.
Sau thi kì chiến tranh, lúa mch M li được nhp khu vi s lượng ln, dn đến giá thành ca lúa mch trng ti Nht Bn st gim mnh. Thêm mt lý do hp lý na đ ngng ngay vic trng lúa mch ti Nht. “T b lúa mch, t b lúa mch!” đã tr thành khu hiu được các nhà lãnh đo nông nghip ca chính ph truyn bá khp c nước, và người nông dân rt vui mng vì điu này. Cùng lúc đó, do lúa mch nhp khu giá thành thp, chính ph khuyến khích nông dân ngng trng các v mùa đông truyn thng như lúa mch đen và đi mch. Chính sách này được thc thi và nhng cánh đng ca Nht đã được ngh dài qua mùa đông.

Khong 10 năm trước tôi đã được la chn đ đi din cho huyn Ehime tham gia cuc thi “Người nông dân tiêu biu ca năm” trên kênh truyn hình NHK. Lúc đó, mt thành viên ca hi đng tuyn chn đã hi tôi rng: “Ông Fukuoka, ti sao ông không t b vic trng lúa mch đen và đi mch ?”. Tôi tr li: “Lúa mch đen và đi mch rt d trng, và bng cách kết hp trng chúng vi lúa go, chúng ta có th sn xut ra mt s lượng calo rt ln t nhng cánh đng ca Nht. Đó là lý do ti sao tôi không t b”.

Tôi đã được gii thích rõ ràng rng nhng người ngoan c chng li ý mun ca B Nông nghip thì không bao gi được gi là Nông dân tiêu biu, và tôi đã tr li rng: “Nếu như điu đó cn tr vic nhn được danh hiu Nông nhân tiêu biu, tt hơn là tôi không cn đến nó na”.  Mt trong nhng thành viên ca nhóm chuyên gia tuyn chn sau đó đã nói vi tôi: “Nếu như tôi ri trường đi hc và t mình làm nông nghip, rt có th tôi s chn cách như ông vy, hàng năm trng lúa vào mùa hè, trng lúa mch đen và đi mch qua mùa đông như hi trước chiến tranh”.

Không lâu sau cuc thi này, tôi đã xut hin trên kênh truyn hình NHK trong mt bui tho lun chuyên đ vi giáo sư đến t các trường đi hc, lúc đó h hi tôi mt ln na: “Ti sao ông không t b vic trng lúa mch đen và đi mch ?” Tôi đã nhn mnh li rt rõ ràng rng không th t b khi có hàng tá lý do tt như vy đ trng chúng. Cũng trong thi gian đó, khu hiu cho vic t b trng lương thc mùa đông đã được xướng vi tên gi là “Mt cái chết nhân t”. Điu đó có nghĩa là, thói quen trng lương thc mùa đông và lúa ni tiếp nhau dn biến mt mt cách lng l. Nhưng “cái chết nhân t” là mt thut ng quá nh nhàng. B Nông nghip thc s mun dit tr tn gc thói quen canh tác này. Khi nhn ra mc đích sâu xa ca chương trình, nói mt cách n d là h mun đ vic trng lương thc mùa đông “chết ngay bên v đường”, tôi đã gn như n tung trong s phn n.

Bn mươi năm trước h kêu gi trng lúa mch, trng lương thc ging nước ngoài, canh tác nhng v mùa vô ích và không có tính thc tế. Ri sau đó h li nói rng các ging lúa mch đen và đi mch ca Nht không có giá tr dinh dưỡng cao bng ging lương thc ca M, và người nông dân đã phi t b canh tác các v mùa truyn thng trong tiếc nui. Cùng vi s phát trin như vũ bão ca mc sng hin đi, người dân chuyn sang ăn tht, trng, ung sa và thay đi thói quen ăn cơm sang ăn bánh mỳ. Ngô, đu nành và lúa mch được nhp khu vi s lượng không ngng tăng lên. Ging lúa mch M r hơn, vy nên nông dân đã b luôn v mùa trng lúa mch đen và đi mch truyn thng. Nông nghip Nht Bn đã thông qua các bin pháp buc nông dân phi làm nhng công vic ngoài gi trong th trn, như vy h có th mua nhng cây trng mà h không được phép trng.


Gi đây, mt mi lo ngi mi đã bùng phát khi phi đi mt vi tình trng khan hiếm ngun thc phm. Người ta li bt đu quay li ng h vic sn xut t cung t cp lúa mch đen và đi mch. H nói thm chí s có thêm mt khon tr cp cho nông dân. Nhưng nếu ch trng lương thc mùa đông trong đôi ba năm ri sau đó li xóa b thì không th đ được. Mt chính sách nông nghip hp lý cn được ban hành. Bi vì b Nông nghip không biết đu tiên nên trng ging cây gì, h cũng không hiu mi liên h gia nhng gì được trng trên đng rung và chế đ ăn ung ca con người, vy nên mt chính sách nông nghip nht quán vn còn là điu không tưởng.

Nếu nhân viên ca B đi đến nhng ngn núi và cánh đng, thu lượm by loi tho dược mùa xuân và by loi tho dược mùa thu đ nếm th (Hoa chuông Trung Quc, dong ring (kudzu), cây b đt (lan tho), h N lang, c ba lá bi cây, c c mch hoang dã, và c bông bc Nht), h s hc được rng đâu là ngun ci ca thc phm nuôi dưỡng con người. Nếu nghiên cu sâu hơn, h có th thy chúng ta hoàn toàn có th sng tt da vào nhng v mùa truyn thng trong nước như lúa go, lúa mch đen, đi mch, kiu mch và rau c, và h có th nhanh chóng đưa ra quyết đnh rng đây chính là nhng gì nông nghip Nht Bn cn chú trng phát trin. Nếu như người nông dân ch cn trng nhng th đó, vic nhà nông s tr nên cc kỳ đơn gin.­­­

Dòng tư tưởng ca các nhà kinh tế hin đi t trước đến nay vn luôn cho rng canh tác quy mô nh và t cung t cp là sai lm, đó là hình thc nông nghip t thi nguyên thy mà cn phi loi b nhanh nht có th. H nói rng quy mô mi cánh đng phi được m rng đ thích ng vi vic chuyn đi sang nn nông nghip quy mô ln kiu M. Cách nghĩ này không ch được áp dng cho nông nghip mà tt c các lĩnh vc hin có đu đang phát trin theo hướng đi này.

Mc tiêu ca nông nghip Nht Bn là ch gi li mt vài người trc tiếp làm nông nghip. Các quan chc nói rng nếu s dng nhiu hơn các máy móc ln và hin đi thay thế sc người thì có th đt được sn lượng cao hơn trong cùng mt din tích. Đây người ta gi là quy trình nông nghip. Sau chiến tranh, khong 70% - 80% người dân Nht Bn là nông dân. Sau đó nhanh chóng gim xung 50%, 30% ri 20%, và gi đây con s đang dng mc 14%. Điu này nm trong mc tiêu ca b Nông nghip nhm đt đến ngang tm vi nông nghip M và Châu Âu, duy trì khong dưới 10% nông dân và làm nn lòng nhng người còn li.

Theo quan đim ca tôi, nếu 100% người dân đu có th làm nông nghip thì tht lý tưởng. Ch có ¼ mu Anh đt canh tác cho mi người dân Nht Bn. Nếu mi người được cp mt mnh đt như thế thì mt gia đình năm người s có tng cng 1¼ mu Anh, nhiêu đó thôi cũng là quá đ đ chu cp cho c gia đình sut mt năm. Nếu canh tác t nhiên được ng dng thành thc, mt người nông dân s có thêm nhiu thi gian thư giãn và tham gia các hot đng xã hi trong cng đng làng xã. Tôi nghĩ đây là con đường trc tiếp nht đ đưa đt nước này tr thành vùng đt thân thin và ngp tràn hnh phúc.

...Còn tiếp

No comments:

Post a Comment