PHẦN 3 - LỜI KÊU GỌI CỦA MỘT NGƯỜI NÔNG DÂN - 2

Thị trường thực phẩm thiên nhiên

Nhiều năm trở lại đây, tôi đã phân phối 88 đến 110 giạ gạo đến các cửa hàng thực phẩm thiên nhiên ở các vùng khác nhau trên khắp cả nước. Tôi cũng đã vận chuyển 400 thùng quýt ngọt 16kg bằng xe tải 10 tấn đến các khu dân cư tập thể ở quận Suginami của Tokyo. Người phụ trách khu dân cư muốn bán những sản phẩm sạch, điều đó đã tạo nên nền tảng sự đồng thuận giữa chúng tôi.

Năm đầu tiên đã tương đối thành công nhưng cũng vẫn có một vài lời phàn nàn. Kích cỡ của trái cây không đồng đều, bên ngoài không được sạch sẽ, vỏ ngoài đôi khi hơi bị khô, vân vân. Tôi đã vận chuyển trái cây trong các thùng bìa các tông giản dị và không có nhãn hiệu, và đã có một vài người đã hoài nghi vô cớ rằng trái cây chỉ là sự trà trộn các sản phẩm “loại hai”. Hiện giờ, tôi đã đóng gói trái cây trong các thùng có in dòng chữ “cam quýt trồng tự nhiên”.

Kể từ khi thực phẩm thiên nhiên có thể được sản xuất với công sức và chi phí thấp nhất, tôi cho rằng nó nên được bán ra với giá thành rẻ nhất. Năm ngoái ở Tokyo, trái cây của tôi có giá bán thấp nhất. Theo như rất nhiều chủ cửa hàng phản hồi lại thì chúng có lại hương vị thơm ngon nhất. Tất nhiên sẽ tốt hơn nếu trái cây được bán ngay trong địa phương, loại bỏ bớt thời gian và chi phí dành cho việc vận chuyển, nhưng dù cho như thế thì giá cả vẫn rất hợp lý, trái cây không dùng đến chất hóa học và chúng ngon tuyệt. Năm nay, tôi đã nhận được đơn đặt hàng nhiều gấp hai đến ba lần so với trước đây.

Đến đây có một câu hỏi đặt ra là: Phạm vi bán hàng trực tiếp các thực phẩm thiên nhiên có thể mở rộng được bao xa. Gần đây những người trồng trái cây hóa chất đã phải chịu áp lực nặng nề do khó khăn tài chính, và điều này khiến họ bị thu hút đến với thực phẩm thiên nhiên. Dù cho người nông dân bình thường đã phải làm việc vất vả ra sao khi ứng dụng hóa chất, chất tạo màu, phủ sáp, vân vân,  họ vẫn chỉ có thể bán trái cây của mình với cái giá gần như hòa vốn. Năm nay, thậm chí một trang trại với trái cây ngon đặc biệt cũng chỉ hi vọng có được lợi nhuận ít hơn 5 cen mỗi pound. Những nông dân trồng trái cây chất lượng thấp hơn một chút sẽ phải tạm dừng việc sản xuất mà không có được gì.

Kể từ khi giá cả giảm xuống trong vài năm gần đây, các hiệp hội nông nghiệp và trung tâm phân loại trở nên vô cùng nghiêm ngặt, họ chỉ chọn lọc trái cây với chất lượng cao. Trái cây chất lượng kém sẽ không được các trung tâm phân loại thông qua. Sau khi dành cả ngày thu hoạch quýt ngọt trong vườn, xếp chúng vào hộp và mang chúng đến phòng phân loại, người nông dân phải làm việc đến tận 11 hoặc 12 giờ đêm, chọn lựa từng trái một và chỉ giữ lại những trái có kích cỡ và hình dáng hoàn hảo (Những trái cây bị loại được bán nửa giá cho một công ty tư nhân để ép lấy nước quả).

Hàng loại tốt chiếm tỷ lệ trung bình vào khoảng 25% - 50% trong tổng số cây trồng, và thậm chí một vài trong số này vẫn bị hiệp hội loại bỏ. Nếu như lợi nhuận còn lại chỉ khoảng hai hoặc ba cen mỗi pound, vậy đã là rất tốt rồi. Gần đây những nông dân trồng cam quýt nghèo khó đang làm việc rất vất vả và chỉ có thể cố gắng để không bị lỗ vốn.

Trồng cây không dùng đến hóa chất, không dùng phân bón hay cày xới đất sẽ tiết kiệm được chi phí, và từ đó lợi nhuận thực của người nông dân sẽ cao hơn. Thực ra những trái cây tôi cung cấp chưa hề được phân loại. Tôi chỉ xếp trái cây vào hộp và gửi chúng đến chợ, sau đó tôi đi nghỉ sớm.

Những nông dân sống quanh tôi nhận thấy rằng họ đang phải làm việc rất chăm chỉ để rồi kết thúc với cái túi rỗng toang. Giờ đây mọi người đã không còn cảm thấy lạ lẫm với việc gieo trồng các sản phẩm thiên nhiên, những nhà sản xuất đã sẵn sàng thay đổi và làm quen với việc canh tác không dùng hóa chất. Nhưng chỉ đến khi thực phẩm thiên nhiên có thể được phân phối ngay tại địa phương, người nông dân mới hết lo lắng về việc tìm đâu ra các khu chợ để bày bán sản phẩm của mình.

Về phía người tiêu dùng, họ luôn có suy nghĩ thường trực rằng thực phẩm thiên nhiên thì sẽ phải đắt hơn. Người ta sẽ nghi ngờ đó không phải thực phẩm thiên nhiên thật sự nếu như giá quá thấp. Một người bán lẻ đã nói với tôi là không có ai muốn mua sản phẩm thiên nhiên trừ khi chúng được định giá cao.

Tôi vẫn cho rằng thực phẩm thiên nhiên nên được bán rẻ hơn các thực phẩm khác. Nhiều năm trước tôi đã được đề nghị chuyển mật ong thu được từ vườn quýt và trứng gà đồi đến cho một cửa hàng thực phẩm thiên nhiên ở Tokyo. Khi tôi biết được chủ tiệm đã bán chúng với giá cắt cổ, tôi đã rất tức giận. Tôi e rằng với một chủ tiệm muốn lợi dụng khách hàng của mình theo cách đó thì cũng có thể trộn lẫn gạo của tôi với loại gạo khác để tăng cân nặng, và như thế thực phẩm sẽ được bán cho khách hàng với giá thành bất hợp lý. Tôi lập tức dừng ngay việc cung cấp nguồn hàng cho cửa hàng đó.

Nếu như thực phẩm thiên nhiên được bán với giá cao, điều đó có nghĩa là người bán lẻ đã có được những khoản lợi nhuận vượt mức. Hơn nữa, khi thực phẩm thiên nhiên quá đắt và trở thành món hàng xa xỉ thì chỉ những người giàu có mới có thể mua nổi.

Nếu thực phẩm thiên nhiên trở nên phổ biến, chúng phải luôn sẵn có tại địa phương và được bán với mức giá hợp lý. Khi người tiêu dùng thay đổi cách nhìn nhận, rằng giá rẻ không đồng nghĩa với chất lượng không tốt và không phải thiên nhiên, mọi chuyện sẽ bắt đầu đi đúng hướng.

Nền nông nghiệp công nghiệp hóa sẽ lỗi thời

Khi khái niệm nông nghiệp công nghiệp hóa lần đầu tiên xuất hiện, tôi đã kịch liệt phản đối. Nông nghiệp công nghiệp hóa ở Nhật không mang lại lợi ích gì cho người nông dân. Theo quy tắc trong giới thương nhân, nếu một sản phẩm với giá trị gốc nhất định mà được tiến hành bổ sung một khâu gia công, sẽ tính thêm phụ phí khi sản phẩm được bán ra thị trường. Tuy nhiên, nông nghiệp tại Nhật không được phân định rạch ròi như vậy. Phân bón, thức ăn, thiết bị và hóa chất được mua với giá hàng ngoại nhập, không ai có thể nói chi phí thực tế là bao nhiêu khi sử dụng những sản phẩm nhập khẩu này. Điều đó hoàn toàn phụ thuộc vào thương nhân. Và với giá bán đã được ấn định, thu nhập của người nông dân không bị chi phối bởi sự tự điều tiết giá cả.

Nhìn chung, nông nghiệp công nghiệp hóa là một đề xuất không có tính ổn định. Nông dân có thể làm tốt hơn bằng cách trồng những thực phẩm họ cần mà không cần nghĩ ngợi về việc kiếm tiền. Nếu bạn gieo một hạt thóc, nó sẽ trở thành hơn một nghìn hạt nữa. Một dãy củ cải có thể làm đủ củ cải muối cho cả mùa đông. Nếu bạn tư duy theo hướng này, bạn sẽ có đủ đồ ăn, còn hơn cả đủ nữa, mà không phải vật lộn vất vả. Nhưng nếu như thay vào đó, nếu bạn muốn kiếm tiền thì bạn đã quyết định bước lên chuyến xe lợi nhuận và chạy trốn cùng với nó.

Gần đây tôi đã suy nghĩ rất nhiều về gà lơgo trắng. Bởi vì giống gà lơgo trắng đã cải tiến có thể đẻ trứng hơn 200 ngày một năm, đây thực sự là một ý tưởng kinh doanh rất tốt để thu lợi nhuận . Khi nuôi một cách công nghiệp, những chú gà bị nhốt vào dãy dài những chiếc chuồng nhỏ xíu, gần giống như những căn phòng nhỏ của nhà tù vậy, cuộc sống của chúng là những ngày tháng không bao giờ được phép đặt chân xuống mặt đất. Bệnh dịch là phổ biến, chúng hấp thụ đầy rẫy kháng sinh và được nuôi với một chế độ ăn uống chứa vitamin và chất kích thích theo công thức nhất định.

Giống gà địa phương được giữ lại từ thời cổ xưa như giống shamo và chabo màu nâu và đen, khả năng đẻ trứng của chúng chỉ bằng một nửa gà lơgo. Tôi thả hai con gà mái và một con gà trống chạy rông trên sườn núi và sau đó một năm số lượng tăng lên 24 con. Có vẻ như chúng đẻ quá ít trứng, nhưng thực ra đó là vì những chú gà địa phương này quá bận rộn với việc chăm gà con.

Trong năm đầu tiên, hiệu suất đẻ trứng của gà lơgo lớn hơn nhiều so với gà địa phương, nhưng một năm sau đó gà lơgo trắng đã kiệt sức và bị loại bỏ, trong khi từ một con gà shamo ban đầu, giờ đây đã có thêm 10 chú gà khỏe mạnh đang chạy lon ton dưới tán các cây ăn quả. Hơn nữa, gà lơgo trắng đẻ trứng rất khỏe vì chúng được nuôi bằng thực đơn nhân tạo phong phú được nhập khẩu từ nước ngoài và phải mua từ các lái buôn. Gà địa phương được thả rông và cho ăn tự do các loại hạt và côn trùng trong khu vực thả nuôi, vậy nên trứng của chúng đẻ tự nhiên và rất thơm ngon.

Sẽ là một sai lầm lớn nếu bạn nghĩ rằng rau trồng công nghiệp cũng là sản phẩm từ thiên nhiên. Các loại rau này thực chất đang lớn lên nhờ vào dung dịch hóa chất bao gồm nitơ, phốt pho và kali cộng thêm sự giúp đỡ từ hạt giống. Đó chính xác là hương vị bạn nhận thấy khi ăn chúng. Trứng gà công nghiệp (bạn có thể gọi là trứng nếu thích) chẳng là gì ngoài một hỗn hợp gồm thức ăn tổng hợp, hóa chất và chất kích thích. Đó không phải là sản phẩm của thiên nhiên mà là sản phẩm nhân tạo trong hình dạng một quả trứng. Tôi gọi những người nông dân nuôi trồng rau và trứng theo cách này là những nhà chế tạo.

Nếu đó là nền công nghiệp mà bạn đang nói đến, bạn sẽ phải thử làm một vài phép tính nếu muốn thu được lợi nhuận. Bởi khi người nông dân công nghiệp không kiếm được tiền, anh ta cũng giống như một thương nhân không biết xử lý bàn tính vậy. Những người như thế bị cho là ngu ngốc, lợi nhuận của anh ta dễ dàng bị các nhà chính trị và nhân viên kinh doanh hớt tay trên.

Vào thời cổ đại đã từng có những chiến binh, nông dân, nghệ nhân và thương nhân. Nông nghiệp được cho là có mối liên hệ gần gũi với nguồn cội vạn vật hơn là thương mại hay sản xuất chế tạo, và người nông dân được gọi là “người dâng rượu của những vị thần”. Họ luôn luôn có đủ đồ ăn bằng cách này hay cách khác.

Nhưng giờ đây tất cả đang trở nên bấn loạn vì kiếm tiền. Những sản phẩm rất được ưa chuộng như nho, cà chua và các loại dưa hiện đang được gieo trồng. Hoa và trái cây được trồng trái mùa trong các nhà kính. Nghề nuôi cá và chăn nuôi gia súc được phổ biến vì thu được lợi nhuận cao.

Mô hình này cho thấy rất rõ ràng những gì đang xảy ra khi nghề nông bị cuốn vào vòng xoáy bánh xe kinh tế.

Biến động giá cả vô cùng dữ dội. Có vô khối lợi nhuận nhưng đồng thời thua lỗ cũng không ít.

Thất bại là điều khó tránh khỏi. Nền nông nghiệp Nhật Bản đã đi lạc hướng và dần trở nên mất ổn định. Nó đã trở thành một ngành nông nghiệp thương mại, rời xa khỏi nguyên tắc căn bản của nông nghiệp thực thụ.