PHẦN 3 - LỜI KÊU GỌI CỦA MỘT NGƯỜI NÔNG DÂN - 4

Đơn giản là thuận theo tự nhiên và tất cả đều ổn thỏa

Mong muốn xa xỉ quá độ là nguyên nhân căn bản đẩy thế giới vào tình cảnh khó khăn như hiện tại.

Nhanh tốt hơn chậm, nhiều tốt hơn ít – “Sự phát triển” hào nhoáng này có liên hệ mật thiết tới sự sụp đổ cận kề sắp xảy đến cho toàn xã hội. Nó khiến con người bị chia tách khỏi thiên nhiên. Nhân loại phải ngừng ngay việc đắm chìm vào những ham muốn sở hữu vật chất và lợi ích cá nhân, thay vào đó là phát triển hướng đến sự thức tỉnh tâm linh.

Nền nông nghiệp phải thay đổi từ những thao tác cơ khí quy mô lớn sang mô hình nông nghiệp nhỏ gắn liền với bản chất của đời sống. Đời sống vật chất và chế độ ăn nên thật giản tiện. Nếu làm được điều này, công việc sẽ trở thành một thú vui, làm phong phú hơn không gian đời sống tinh thần.

Người nông dân càng tăng quy mô hoạt động của mình, cơ thể và tinh thần của anh ta càng trở nên thừa thãi và mờ nhạt, anh ta ngày càng rời xa cuộc sống hài lòng về mặt tinh thần. Một cuộc sống nông nghiệp quy mô nhỏ có vẻ đã quá xưa cũ, nhưng cách sống ấy sẽ đem đến cho ta cơ hội để suy ngẫm về Con đường vĩ đại (con đường nhận thức tâm linh, theo đó hướng con người chuyên tâm và chăm chút cho những hoạt động thường ngày trong cuộc sống). Tôi tin rằng nếu một người thấu hiểu sâu sắc những điều quanh mình và không gian nhỏ bé anh ta sống hàng ngày thì cả thế giới sẽ tươi đẹp hơn rất nhiều.

Người nông dân mà từ rất lâu trước đây chỉ có một mẫu ruộng trong tay sẽ dành cả ba tháng đầu năm để săn thỏ trên đồi. Mặc dù người ta gọi anh là nông dân nghèo, anh ấy vẫn luôn có được phong thái tự do tự tại như thế. Thời gian nghỉ lễ mừng năm mới kéo dài khoảng ba tháng. Kỳ nghỉ này về sau dần bị rút ngắn xuống còn hai tháng, một tháng và bây giờ thì chỉ còn là ba ngày nghỉ Tết.

Sự rút ngắn kỳ nghỉ lễ năm mới cho thấy người nông dân đã trở nên bận rộn như thế nào, và đó cũng chính là lý do khiến anh ta đánh mất niềm hạnh phúc của đời sống hài hòa về cả thể chất và tinh thần. Không có thời gian dành cho người nông dân làm thơ hay viết nhạc trong nền nông nghiệp thương mại hiện đại.

Cách đây không lâu, trong khi đang dọn dẹp ngôi đền nhỏ trong làng, tôi đã rất ngạc nhiên khi phát hiện ra một số mảnh gốm treo trên tường. Sau khi quét sạch lớp bụi và xem kĩ những nét chữ đã mờ và bạc màu, tôi nhận ra trên mảnh gốm đó là rất nhiều bài thơ haiku. Một ngôi làng nhỏ như vậy mà có đến 20 đến 30 người có thể sáng tác thơ haiku và dâng tặng chúng như những lễ vật. Ngày xa xưa con người ta đã có nhiều không gian mở như thế đó. Một vài bài thơ thậm chí có niên đại từ cách đây vài thế kỷ. Lúc đó những người nông dân có thể còn rất nghèo, nhưng họ luôn có khoảng thời gian rỗi rãi để sáng tác thơ ca.

Bây giờ hầu như không ai trong làng có đủ thời gian để làm thơ nữa. Suốt những tháng mùa đông lạnh giá, chỉ có một vài người dân tranh thủ dành một hoặc hai ngày lẻn ra ngoài để săn thỏ. Phần lớn thời giờ rảnh rỗi được lấp đầy bằng các chương trình truyền hình, những thú vui giản dị của ngày xưa cũ để làm phong phú thêm đời sống hàng ngày của người nông dân nay không còn nữa. Những điều này giải thích vì sao tôi lại nói rằng nền nông nghiệp đang trở nên nghèo nàn và yếu kém về mặt tinh thần, bản thân nó đã đơn thuần bị đồng hóa với sự phát triển vật chất.

Bậc thánh nhân Đạo giáo Lão tử nói rằng hoàn toàn có thể sống một cuộc đời toàn vẹn và ý nghĩa ở một ngôi làng nhỏ. Bodhidharma, người sáng lập nên Thiền, đã dành 9 năm sống trong hang động một cách an nhiên tự tại. Lo lắng về việc kiếm tiền, mở rộng, phát triển, trồng những vụ mùa hái ra tiền và vận chuyển chúng đi khắp nơi không phải là con đường của một người nông dân. Ngay tại nơi đây, chăm sóc một cánh đồng nhỏ mỗi ngày với tâm thái tự do và đủ đầy, đó mới chính là bản chất của nông nghiệp thực thụ.

Nếu như chỉ phân chia kinh nghiệm thành hai mặt vật chất và tinh thần thì thật hạn hẹp và làm người ta khó hiểu. Con người không sống phụ thuộc vào thực phẩm. Về cơ bản, chúng ta không thể biết thực phẩm là gì. Sẽ tốt hơn nhiều nếu con người thậm chí không nghĩ về thực phẩm nữa. Tương tự như vậy, thật tốt nếu như con người ngừng việc tự tìm rắc rối khi cứ cố gắng để khám phá ra “ý nghĩa thực sự của cuộc sống” – có thể chúng ta không bao giờ biết được câu trả lời cho những thắc mắc tâm linh to lớn như thế, nhưng không hiểu về nó cũng chẳng sao cả. Chúng ta được sinh ra và đang sống trên trái đất để trực tiếp trải nghiệm thực tại của đời sống này.

Đời sống không gì khác chính là kết quả của việc được sinh ra. Bất cứ thứ gì con người ăn để sống, bất cứ thứ gì con người nghĩ rằng họ phải ăn để sống, đó không là gì khác ngoài thứ gì đó mà do họ tự nghĩ ra. Khi thế giới tồn tại theo cái cách mà con người đặt mong muốn của mình sang một bên và thay vào đó là thuận theo những chỉ dẫn của thiên nhiên thì sẽ không có lý do gì phải lo sợ chết đói.

Hãy chỉ sống ngay tại đây và ngay bây giờ - đó là nền tảng thực sự của cuộc đời con người. Khi một tri thức khoa học ấu trĩ trở thành nền tảng của đời sống, con người sẽ sống như thể họ chỉ phụ thuộc vào tinh bột, chất béo, protein và trồng trọt trên nitơ, phốt pho và kali.

Dù cho những nhà khoa học đã nghiên cứu về thiên nhiên nhiều và sâu rộng đến thế nào, cuối cùng cũng chỉ là để nhận ra rằng thiên nhiên thật sự hoàn hảo và kỳ bí. Sẽ là sai lầm khi tin rằng với những nghiên cứu và phát minh, loài người có thể tạo nên một thứ gì đó tuyệt vời hơn thiên nhiên. Tôi nghĩ con người đang đấu tranh vật lộn cũng chỉ bởi muốn giải đáp cái mà bạn gọi là sự diệu kỳ to lớn của thiên nhiên mà thôi.

Vậy nên công việc của người nông dân đơn giản là thuận theo tự nhiên, và theo đó tất cả sẽ ổn thỏa. Làm nông nghiệp đã từng là một công việc thiêng liêng. Khi nhân loại từ bỏ lý tưởng đó thì nền nông nghiệp thương mại hiện đại đã khởi phát và nhanh chóng chiếm lĩnh vị trí số một. Nông dân bắt đầu trồng trọt canh tác để kiếm tiền, chính lúc đó anh ta đã lãng quên nguyên tắc thật sự của nông nghiệp là gì.

Đương nhiên thương nhân cũng giữ một vai trò nhất định trong xã hội, nhưng sự tôn vinh các hoạt động thương mại có xu hướng kéo người ta khỏi sự nhận biết cội nguồn đích thực của cuộc sống. Làm nông nghiệp là công việc hòa mình với thiên nhiên và luôn gắn liền với nguồn cội. Rất nhiều nông dân không hề ý thức về thiên nhiên trong khi chính họ đang sống và làm việc trong môi trường tự nhiên, dù sao đi nữa tôi luôn cho rằng người nông dân được ban tặng rất nhiều cơ hội cho một sự nhận thức to lớn hơn nữa.

“Dù mùa thu mang đến gió hay mưa, tôi không biết nữa, nhưng hôm nay tôi vẫn đang làm việc trên cánh đồng của mình”. Đó là lời trong một bài hát đồng quê xưa. Với họ, công việc nông nghiệp thực sự là một phóng cách sống. Không cần biết đến kết quả vụ mùa sẽ ra sao, thành quả thu hoạch liệu có đủ ăn hay không, họ luôn tìm thấy niềm vui giản dị khi gieo trồng hạt giống và chăm bón cây cối một cách dịu dàng theo sự hướng dẫn của thiên nhiên.

  

Các trường phái khác nhau của Canh tác tự nhiên

Tôi đặc biệt không thích cách dùng từ “công việc”. Con người là loài động vật duy nhất phải làm việc, và tôi nghĩ đó là điều hoang đường nhất trên thế giới. Các loài động vật khác sống chỉ đơn thuần là sống, nhưng con người thì làm việc như điên, họ nghĩ rằng bắt buộc phải làm việc mới có thể tồn tại. Đối với họ, công việc càng hoành tráng thì thử thách càng lớn lao, và như thế cuộc sống sẽ càng thêm ý nghĩa. Thật tốt nếu có thể thay đổi lối suy nghĩ đó và sống một cuộc sống giản dị, thoải mái với thật nhiều thời gian nhàn rỗi. Những loài vật sống trong vùng khí hậu nhiệt đới, chúng ở ngoài trời vào buổi sáng và buổi tối để xem có gì ăn không, sau đó đánh một giấc dài vào buổi chiều. Cuộc sống như thế chẳng phải rất tuyệt sao!

Đối với con người, một cuộc sống giản dị như thế là hoàn toàn trong tầm tay nếu như mọi người đều có thể trực tiếp làm ra những vật dụng thiết yếu cho cuộc sống hàng ngày của mình. Với cuộc sống như vậy, công việc không còn mang nghĩa công việc mà mọi người thường nghĩ đến, đó chỉ đơn giản là làm những việc cần làm mà thôi.

Mục tiêu của tôi là dẫn dắt mọi chuyện chuyển biến theo hướng đi như vậy. Đó cũng là mục tiêu của gần chục thanh niên hiện đang sống công hữu trong những căn nhà nhỏ trên núi và hàng ngày giúp đỡ mọi người làm công việc đồng áng. Những người trẻ này muốn trở thành nông dân, cùng xây dựng nên những ngôi làng và cộng đồng mới, họ tự tạo ra cơ hội để trải nghiệm phong cách sống này. Họ đến với trang trại của tôi để học hỏi các kỹ năng thực hành canh tác mà sẽ cần thiết để hiện thực hóa kế hoạch trong tương lai.

Nếu quan sát trên khắp cả nước, bạn sẽ nhận ra rằng gần đây các công xã đang mọc lên ngày càng nhiều. Người ta gọi đó là tập hợp của những con người lập dị, tôi cho rằng nhìn nhận như vậy cũng chẳng có vấn đề gì. Họ sinh sống và làm việc cùng nhau, tìm con đường quay trở về với thiên nhiên, họ là những hình mẫu về “người nông dân mới”. Họ hiểu rằng để bắt rễ vững chắc thì cần phải sống được bằng sản lượng trên mảnh đất của chính mình. Một cộng đồng mà không có khả năng tự cung cấp thực phẩm thì rất khó tồn tại lâu dài.

Rất nhiều trong số những người trẻ này đến Ấn Độ, hoặc làng Gandhi ở Pháp, sống trong một nông trường tập thể ở Israel, hoặc đến thăm các công xã ở trên núi và các sa mạc ở miền Tây nước Mỹ. Có những nhóm người trên đảo Suwanose thuộc quần đảo Tokara ở miền Nam Nhật Bản, họ thử các hình thức mới của cuộc sống gia đình và trải nghiệm sự gần gũi của phong cách sống bộ lạc. Tôi nghĩ rằng phong trào của số ít người này đang dẫn đường cho chúng ta đi đến một thời kỳ tốt đẹp hơn. Họ hiện đang nhanh chóng nắm bắt và lấy đà để phát triển các hoạt động canh tác tự nhiên ở khắp mọi nơi.

Thêm vào đó, các nhóm tôn giáo khác nhau đã đến để tiếp cận với phương pháp canh tác tự nhiên này. Trong quá trình tìm kiếm bản chất tự nhiên của con người, cho dù bạn tiến hành như thế nào đi nữa, việc đầu tiên cần làm là xem xét vấn đề sức khỏe. Con đường dẫn đến nhận thức đúng đắn chính là sống chân thành mỗi ngày, nuôi trồng và ăn những thực phẩm lành mạnh, tự nhiên. Theo đó, canh tác tự nhiên đã trở thành điểm khởi đầu tốt đẹp của rất nhiều người đang bước trên con đường ấy.

Bản thân tôi không thuộc về bất kỳ nhóm tôn giáo nào và tôi hoàn toàn có thể tự do bàn luận quan điểm của mình với bất kì ai. Tôi không quá quan tâm đến sự khác biệt giữa Kitô giáo, Phật giáo, Thần đạo giáo của Nhật Bản và những tôn giáo khác, nhưng có một điều khiến tôi cảm thấy thú vị đó là trang trại của tôi đã thu hút được rất nhiều người với niềm tin tôn giáo sâu sắc. Tôi nghĩ rằng bởi đây là canh tác tự nhiên, không giống như những phương thức canh tác khác, nó thấm nhuần tư tưởng triết lý vượt lên trên những suy tính về phân tích đất, độ pH và sản lượng thu hoạch.

Cách đây không lâu, một anh bạn đến từ trung tâm làm vườn hữu cơ Pari đến đây để leo núi và chúng tôi đã nói chuyện suốt cả ngày. Khi nghe kể về các sự kiện diễn ra tại Pháp, tôi biết được rằng họ đang có kế hoạch tổ chức một buổi hội thảo về canh tác hữu cơ trên quy mô quốc tế, và để chuẩn bị cho buổi họp mặt, người đàn ông người Pháp này đã ghé thăm các trang trại tự nhiên và hữu cơ trên khắp thế giới. Tôi đã dẫn anh ấy đi thăm quanh vườn cây ăn quả và sau đó chúng tôi ngồi lại cùng uống trà ngải cứu, bàn luận về một vài kết quả quan sát của tôi trong suốt hơn 30 năm qua.

Khi anh tìm hiểu những nguyên tắc canh tác hữu cơ phổ biến tại phương Tây, anh sẽ thấy là chúng hầu như không có gì khác biệt với những nguyên tắc truyền thống của nền nông nghiệp phương Đông được áp dụng tại Trung Quốc, Hàn Quốc và Nhật Bản từ nhiều thế kỷ nay. Người nông dân Nhật Bản vẫn luôn áp dụng loại hình canh tác này suốt thời Meiji và thời đại Taisho (1868-1926) mãi cho đến cuối chiến tranh thế giới thứ hai.

Đây là một hệ thống chú trọng vào tầm quan trọng căn bản của phân trộn và việc tái chế chất thải của con người và động vật. Hình thức quản lý tập trung, gồm những công việc như luân canh, trồng cây xen kẽ và sử dụng phân xanh. Từ khi không gian bị thu hẹp hơn trước, những cánh đồng chưa từng một lần bị bỏ hoang, các lịch trình gieo trồng và thu hoạch luôn được tiến hành một cách chuẩn xác. Tất cả chất thải hữu cơ được giữ lại để chế biến phân trộn và phủ trở lại cánh đồng. Việc sử dụng phân trộn đã chính thức được khuyến khích và hầu hết các nghiên cứu về nông nghiệp đều đề cập đến các vật chất hữu cơ và kỹ thuật ủ phân.

Vì vậy, một nền nông nghiệp gắn kết các loài động vật, cây trồng và con người trong một thể thống nhất đã tồn tại như là trào lưu chính của nông nghiệp Nhật Bản cho đến thời điểm hiện tại. Có thể nói rằng nền nông nghiệp truyền thống của phương Đông chính là xuất phát điểm của phương thức canh tác hữu cơ hiện đang được áp dụng tại phương Tây.

Tất cả các phương pháp trong nông nghiệp tự nhiên có thể được phân chia thành 2 loại: nông nghiệp tự nhiên siêu việt diện rộng và nông nghiệp tự nhiên ở diện hẹp của thế giới tương đối (Đây là thế giới được nhận thức bởi trí tuệ con người). Nếu như diễn đạt theo thuật ngữ của Phật giáo, thì 2 phương thức này tương ứng với 2 dòng Phật giáo Đại thừa và Phật giáo Tiểu thừa.

Theo nghĩa mở rộng, canh tác tự nhiên Đại thừa sẽ tự phát sinh khi tiến đến được sự hợp nhất hài hòa giữa con người và thiên nhiên. Nó thuận theo tự nhiên như nó vốn là, và cũng thuận theo tâm trí như nó vốn là. Nó xuất phát từ tín ngưỡng rằng nếu một cá thể tạm thời từ bỏ ý chí con người và để cho bản thân được dẫn dắt bởi tự nhiên, tự nhiên sẽ phản hồi bằng cách cung cấp mọi thứ cho anh ta. Nói một cách ẩn dụ, mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên trong canh tác tự nhiên siêu việt có thể ví như người vợ và người chồng trong một cuộc hôn nhân hoàn hảo. Cuộc hôn nhân đó không có cho, không có nhận. Sự kết hợp hoàn hảo đến từ chính bản thân sự tồn tại của nó.

Canh tác tự nhiên theo nghĩa hẹp, nói theo cách khác đó là hành động theo đuổi con đường tự nhiên. Nó được thực hiện một cách có ý thức, thông qua phương pháp “hữu cơ” hoặc các phương pháp khác để tuân theo tự nhiên. Nông nghiệp ở đây được dùng làm phương tiện để đạt được một mục tiêu có sẵn. Cho dù bạn yêu thiên nhiên chân thành và cầu hôn cô ấy một cách nghiêm túc, mối quan hệ đó vẫn chỉ là tạm thời mà thôi. Nông nghiệp thương mại hiện đại khát khao sự thông thái của thiên nhiên nhưng lại không thể lý giải nổi ý nghĩa của nó, và cùng lúc đó lại muốn khai thác sử dụng thiên nhiên. Cũng giống như việc không ngừng tìm kiếm mà không thể nào tìm thấy ai đó để cầu hôn.

Quan điểm hạn hẹp về canh tác tự nhiên cho rằng sẽ rất tốt nếu người nông dân sử dụng các vật liệu hữu cơ bón cho đất trồng và đồng thời cũng mang lại lợi ích cho việc chăn nuôi, đó là cách tốt nhất và hiệu quả nhất để khai thác thiên nhiên. Nếu nói về phương diện thực hành cá nhân, đó là một cách hay, nhưng chỉ làm vậy thôi thì tinh thần canh tác tự nhiên đích thực sẽ không thể tồn tại. Loại hình canh tác tự nhiên theo nghĩa hẹp này tương tự như các trường phái kiếm pháp, được biết đến như trường phái “một đòn”, trong đó kiếm sĩ chiến thắng thông qua sự khéo léo thành thục, nhưng kỹ thuật vẫn được áp dụng một cách có ý thức. Nông nghiệp thương mại hiện đại đi theo trường phái “hai đòn”, trong đó người ta tin rằng có thể chiến thắng bằng cách đưa ra các đòn kiếm tấn công liên tiếp.

Canh tác tự nhiên thuần túy là trường phái “không làm gì cả”. Nó không hướng đến một cái đích nhất định và cũng không tìm kiếm sự thành công. Người nông dân nên cố gắng đưa cái “không làm gì” đó áp dụng vào thực tiễn công việc hàng ngày. Lão tử đã từng nói về thiên nhiên bền vững, và nếu là một nông dân thì ông ấy chắc chắn sẽ thực hành theo phương pháp canh tác tự nhiên. Tôi thấy con đường của Gandhi cũng tương đồng với phương pháp canh tác tự nhiên này, phương pháp mà lại không có phương pháp nào cả, khi đó người nông dân canh tác với tâm thái không háo thắng và không phản kháng. Khi hiểu được rằng một người sẽ đánh mất niềm vui và hạnh phúc ngay khi anh ta có ý đồ chiếm hữu chúng, chúng ta sẽ nhận ra được bản chất thực sự của canh tác tự nhiên. Mục đích cuối cùng của làm nông nghiệp không phải sự sinh trưởng của vụ mùa mà là bồi dưỡng và hoàn thiện bên trong mỗi con người.

(Trong đoạn văn này, ông Fukuoka phân biệt rõ hơn các phương pháp được thực hiện khi chủ đích theo đuổi một mục tiêu có sẵn với những phương pháp phát sinh tự nhiên khi con người hòa hợp với thiên nhiên trong các công việc hàng ngày, giải phóng khỏi sự chi phối của trí tuệ ý chí)

...Còn tiếp...